DMX, oftewel Digital Multiplex, is een standaard voor het digitaal aansturen van verlichting en andere podiumapparatuur in de theaterwereld. Deze technologie maakt het mogelijk om complexe lichtshows en effecten eenvoudig en efficiënt te beheren. Hieronder vind je een overzicht van de basisprincipes van DMX en hoe het gebruikt wordt in theaterproducties.
De basis van DMX
DMX512, vaak simpelweg DMX genoemd, is een communicatieprotocol dat oorspronkelijk werd ontwikkeld in 1986 door de USITT (United States Institute for Theatre Technology). Het werd ontworpen om een universele manier te bieden voor het aansturen van lichtapparatuur. DMX512 verwijst naar het feit dat het protocol maximaal 512 kanalen kan aansturen met één enkele DMX-lijn.
Hoe werkt DMX?
Een DMX-systeem bestaat uit een controller, zoals een lichttafel of een computer met DMX-software, en verschillende apparaten, zoals moving heads, dimmers, en rookmachines. De controller stuurt digitale signalen via een DMX-kabel naar de aangesloten apparaten. Elk apparaat heeft een uniek adres en reageert alleen op de signalen die naar dat adres worden gestuurd.
Voorbeeld:
- Kanaal 1: Dimmer voor een podiumspot
- Kanaal 2-5: Beweging en kleur van een moving head
- Kanaal 6: Intensiteit van een rookmachine
Aansluitingen en bekabeling
DMX-signalen worden doorgaans verzonden via een 3- of 5-pins XLR-kabel. Het is belangrijk om hoogwaardige DMX-kabels te gebruiken in plaats van standaard audiokabels, omdat DMX-kabels zijn ontworpen om digitale signalen zonder interferentie over lange afstanden te verzenden.
Terminologie
- Universe: Een enkele DMX-lijn die tot 512 kanalen kan aansturen. In grotere producties worden vaak meerdere universes gebruikt.
- DMX Adres: Het unieke nummer dat aan elk DMX-apparaat wordt toegekend, zodat de controller weet welk apparaat welk signaal moet ontvangen.
- Daisy Chaining: Het verbinden van meerdere DMX-apparaten in serie, waarbij het signaal van het ene apparaat naar het volgende wordt doorgestuurd.
Voordelen van DMX
- Flexibiliteit: DMX kan een breed scala aan apparatuur aansturen, van eenvoudige par spots tot complexe bewegende verlichting.
- Betrouwbaarheid: Digitale signalen zorgen voor een nauwkeurige en consistente bediening van alle aangesloten apparaten.
- Schaalbaarheid: Of je nu een kleine theaterproductie of een grootschalig concert hebt, DMX kan eenvoudig worden aangepast aan de omvang van de show.
Toepassingen in de theaterwereld
DMX wordt niet alleen gebruikt voor verlichting, maar ook voor het aansturen van speciale effecten zoals rookmachines, sneeuwmachines, en zelfs bewegende decorstukken. Het biedt de mogelijkheid om complexe cues en sequenties te programmeren, waardoor de creativiteit van ontwerpers en technici de vrije loop kan gaan.